In het aankomende digitale nummer van Examens dat op 19 november 2025 verschijnt, onder voorbehoud van de laatste wijzigingen, de volgende inhoud:

Artikelen

1. “Samenwerken aan toetskwaliteit: Anders kijken, anders doen”   
   • Auteurs: Mieke Jaspers en Els van Zijl.
   • Samenvatting: Dit artikel analyseert de cruciale en vaak precaire positie van examencommissies. Het benadrukt de noodzaak van rolvastheid in de spanning tussen de borgende rol (het ‘wakend oog’) en de lijnverantwoordelijkheid van het management. De auteurs pleiten voor helder procesdenken, ondersteund door bijvoorbeeld een RACI-matrix, om te voorkomen dat commissies vervallen in ‘brandjes blussen’ en om de kwaliteit van de toetsketen te waarborgen.   
     
     
2. “Beoordelen in Beeld: Video ter ondersteuning van het beoordelingsproces”   
   • Auteurs: Sietse Brands, Bas Kollöffel, Maaike Endedijk en Jaap Brunnekreef.
   • Samenvatting: Deze bijdrage onderzoekt hoe video kan bijdragen aan een betrouwbaarder beoordelingsproces in het beroepsonderwijs. Uit een casus blijkt dat beoordelaars (zowel van school als uit de praktijk) verrassend genoeg niet zozeer verschillen in wat zij zien, maar significant verschillen in hoe zij het geobserveerde handelen interpreteren. Video maakt deze impliciete normen bespreekbaar en vormt een krachtige basis voor kalibratiesessies en het ontwikkelen van een gedeelde beoordelingscultuur.   
     
     
3. “Inschrijvingsgegevens als indicator voor examenresultaten en kansengelijkheid in het mbo: Yuverta 2016–2024”   
   • Auteurs: Jan W.J. Jacobs, Jan P.A. Jacobs en Remco C.W. Feskens.
   • Samenvatting: Een data-analyse van meer dan 140.000 mbo-inschrijvingen bij Yuverta. Het artikel legt patronen bloot rondom slagingspercentages en kansengelijkheid. Een van de meest opvallende bevindingen is dat de ‘stedelijkheid’ (gebaseerd op bevolkingsdichtheid) van de woonplaats van een student een sterkere negatieve correlatie heeft met slagingspercentages dan de sociaaleconomische achterstandsscore van die woonplaats.   
     
     

Vaste Rubrieken

• Column: “Een portfolio toetsen, makkelijker gezegd dan gedaan”   
  • Samenvatting: Deze column gebruikt de metafoor van de ‘wegwerpcamera’ (met slechts 24 foto’s) versus de smartphonecamera. De boodschap is dat een portfolio geen ‘digitale schoenendoos’ moet zijn waar studenten op het laatste moment bewijs in verzamelen. De echte waarde van een portfolio, net als bij de wegwerpcamera, zit in het bewuste, zorgvuldige selectieproces en de dialoog over die keuzes, wat leidt tot een kwalitatief verhaal over groei.   
    
    
• Gezien & Gelezen:   
  • Recensent: Jan Jacobs.
  • Besproken boek: Toetsing & Examinering: Juridische & Onderwijskundige grondslagen van Henk van Berkel.
  • Samenvatting: Een bespreking van dit nieuwe standaardwerk dat twee werelden fundamenteel samenbrengt: de wereld van het recht (juridische grondslagen) en de wereld van de onderwijskundige aspecten van toetsing. De recensent benadrukt de stelling van het boek dat rechtmatigheid en rechtvaardigheid de hoekstenen vormen van examenbeslissingen.   
    
    
• In de schijnwerpers:   
  • Geïnterviewde: Dr. Max van Haastrecht (onderwijskundig onderzoeker bij CitoLab).
  • Samenvatting: Een interview waarin Van Haastrecht pleit voor “waardegedreven toetsing”. Hij stelt dat de grootste uitdaging van AI niet de technologie zelf is, maar hoe we ons daartoe verhouden. Hij waarschuwt tegen het blindelings volgen van efficiëntie en roept op om als instelling fundamentele waarden expliciet te maken, om zo bewuste keuzes te kunnen maken over welke innovaties wel of niet worden geadopteerd.   
    
    
• Terecht of niet?: “Tentamenfraude door gebruikmaking van AI”   
  • Auteur: Mr. dr. A.H. Lamers.
  • Samenvatting: Analyseert een recente rechtszaak (30 juli 2025) waarbij een student AI gebruikte en daardoor niet-bestaande bronnen opvoerde. De student voerde aan dat hem geen cautie (zwijgrecht) was gegeven. De Afdeling rechtspraak oordeelde echter dat sancties voor tentamenfraude geen bestraffend karakter hebben, maar ‘pedagogisch disciplinaire herstelsancties’ zijn, waardoor het geven van cautie niet verplicht is.   
    
    
• Uit de praktijk: “‘Ik zou het iedere hbo aanraden’”   
  • Samenvatting: Een praktijkverslag van NHL Stenden over hun positieve ervaringen met de inzet van de Academische Woordenschattoets (AWT) van Cito bij pabo-studenten. Docent Sjoeke Faasse benadrukt dat de AWT docenten bewuster maakt van het taalniveau en studenten helpt een realistisch inzicht te krijgen in hun eigen woordenschat, die ze vaak overschatten.