Touchstone
Een touchstone is een zwarte steen (lydiet) die vroeger door de goudsmid werd gebruikt als toetssteen door een streep van een gevalideerd goudstuk op de steen te trekken. Door vergelijking van de spiegeling van een nieuwe streep van een aangeboden goudstuk met de gevalideerde norm (de gevalideerde streep)op de touchstone kon het goudgehalte van het aangeboden goudstuk worden geschat. Tegenwoordig wordt het begrip ‘touchstone’ gebruikt als maatstaf of criterium waarop zaken worden beoordeeld.

Programmatisch toetsen
Aan Lambert Schuwirth (zie de aankondiging van een nieuw Kopstuk in de Nederlandse Toetswereld elders in deze E-Nieuwsbrief) werd de vraag voorgelegd of het begrip ‘toetsen’ binnen ‘programmatisch toetsen’ niet een verkeerde connotatie heeft. Toetsen wordt in Nederland veelal geassocieerd met een tentamen/examen met een beslissing zoals behaald of niet behaald. Terwijl programmatisch toetsen vooral gericht is op het aantonen van een ontwikkeling die een student doormaakt aan de hand van bewijzen die de student verzameld, datapunten genaamd. Deze datapunten worden niet beoordeeld met behaald/niet behaald, ze geven als geheel en in relatie met elkaar wel een indruk over de ontwikkeling van de student. Als binnen een leerlijn een datapunt nog niet ‘aan de maat’ is, kan de student op een later moment of zelfs met een andere datapunt of combinatie van datapunten aantonen dat hij zich wel ontwikkeld richting de bekwaamheid die verwacht wordt. Het is het totaalbeeld aan datapunten dat inzicht moet geven in de bekwaamheid van de student op basis waarvan uiteindelijk (na bijvoorbeeld een langere onderwijsperiode van een semester of een heel onderwijsjaar) een high-stake-beslissing (behaald/niet behaald) kan worden genomen. Hiervoor zijn doordachte en voldoende datapunten noodzakelijk (aggregatie) samengebracht in een programma van datapunten.

Er wordt aan studenten veel autonomie geboden om te werken aan bewijzen. Concrete, eenduidige en beoordeelbare leerdoelen geven de studenten (én de docenten) handvatten om hun ontwikkeling inhoud te geven en zichzelf te beoordelen of hun bewijzen van ontwikkeling ‘aan de maat’ zijn. Voor docenten wordt de rol van coach, begeleider en/of mentor steeds belangrijker naast die van de docent die doceert. Het begeleiden van de studenten betekent een belangrijke feedback en feed-forward-gevende taak op basis van de leerdoelen die sturing daarvoor geven. Studenten en docenten moeten wennen aan de ontwenning van toetsen met cijfers, die tot nu toe vaak de ontwikkeling van de student een maat gaven. Toetsen kunnen nog steeds worden gebruikt, zelfs met een score maar dan vooral met een functie als toetsen voor leren, en zonder dat een cijfer de beslissing van behaald/niet behaald produceert, maar meer om geïntegreerd te worden met andere informatie (zoals in de klinische praktijk ook cijfermatige labwaarden worden geïntegreerd met kwalitatieve informatie uit de anamnese en het lichamelijk onderzoek). De toetsresultaten alsmede de feedback die de docenten en peers de student geven, worden afgezet tegen de leerdoelen als norm, de eerste goudstreep op de touchstone. Aangegeven wordt hoever de student nog af is van, of al verder is dan de goudstreep die de norm is; dus van de leerdoelen.

Touchstone, touch en aanraken
Lambert gaf aan dat in het woord ‘touchstone’ het woord ‘touch’ zit dat aanraken betekent. En dat is waar het bij programmatisch toetsen ook om gaat; het virtueel aanraken van de student, de student begeleiden, ondersteunen, er naast staan, feedback en feed-forward geven, er dus zijn voor de student; die ‘touch’ geven. Hij zei hierover letterlijk: ‘In onderwijs kun je niet succesvol zijn als je de student niet aanraakt, en hierbij is sprake van tweezijdigheid.’

De interviewers vonden ‘Touchstone’ een schitterend begrip en een sterke metafoor. Zou het een idee zijn om datapunten om te dopen in goudstukken? Dat klinkt toch veel sympathieker. De glans van een datapunt wordt vergeleken met de spiegeling van de leerdoelen op de touchstone.